खोनोमा (नागालँड) लाईव्ह ट्रेंडस न्यूज वृत्तसेवा । भारताच्या ‘पहिल्या हरित गाव’ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या खोनोमा गावाला केंद्रीय मंत्री ना. रक्षाताई खडसे यांनी भेट देऊन तेथील पर्यावरण संरक्षण आणि शाश्वत विकासाचे मॉडेल प्रत्यक्ष पाहिले. या भेटीदरम्यान, त्यांनी गावाच्या ऐतिहासिक, सामाजिक आणि पर्यावरणीय वारशाची माहिती घेतली तसेच खोनोमाच्या प्रेरणादायी कार्यपद्धतीचा गौरव केला.
नागालँड राज्याची राजधानी कोहिमा पासून अवघ्या २० किलोमीटर अंतरावर असलेले खोनोमा हे २००५ मध्ये भारतातील पहिले हरित गाव म्हणून घोषित करण्यात आले. येथील लहरी पद्धतीची भातशेती, हिरव्यागार टेकड्या आणि समुदायाच्या सहकार्यातून पर्यावरण रक्षणासाठी राबविण्यात आलेले उपक्रम या गावाला एक अद्वितीय स्थान प्रदान करतात. या भेटीत नागालँड विधानसभेतील उत्तर अंगामी-१ मतदारसंघाचे आमदार डॉ. केख्रिएलहौली योहोम आणि नागालँड पर्यटन विभागाचे वरिष्ठ अधिकारी यांनी मंत्री खडसे यांना गावाच्या विकासप्रक्रियेची सविस्तर माहिती दिली.
१९९८ मध्ये ब्लिथच्या ट्रॅगोपॅन या दुर्मिळ पक्ष्यांची मोठ्या प्रमाणावर होणारी शिकार थांबवण्यासाठी खोनोमा ग्रामपरिषदेने शिकार बंदी जाहीर केली. तब्बल २० चौरस किलोमीटर क्षेत्रात पूर्णपणे शिकारबंदी लागू करण्यात आली, यामुळेच खोनोमा निसर्ग संवर्धन आणि ट्रॅगोपॅन अभयारण्य अस्तित्वात आले.
पुढे, १२३ चौरस किलोमीटरहून अधिक समुदाय-व्यवस्थापित जंगले निर्माण करण्यात आली, ज्यामुळे जैवविविधतेचे संरक्षण आणि पर्यावरण संतुलन कायम राहिले. हा उपक्रम पर्यावरणीय व्यवस्थापनाचा एक अनुकरणीय आदर्श ठरला आहे. पर्यावरणीय महत्त्वासोबतच, खोनोमा गावाचे ऐतिहासिक योगदान देखील उल्लेखनीय आहे. या गावाने १८३० ते १८८० दरम्यान ब्रिटीश वसाहतवाद्यांविरुद्ध प्रखर लढा दिला होता. हा इतिहास नागा समाजाच्या अटळ इच्छाशक्ती आणि स्वातंत्र्यलढ्याचे प्रतीक आहे.
मंत्री रक्षाताई खडसे यांनी खोनोमा गावाने पर्यावरण संरक्षण, शाश्वत विकास आणि ऐतिहासिक वारसा जोपासण्याच्या दिशेने केलेल्या कार्याचे विशेष कौतुक केले. “खोनोमा गावाने आपल्या परंपरांमध्ये आधुनिकता मिसळून एक आदर्श पर्यावरणपूरक जीवनशैली निर्माण केली आहे. त्यांचा हा आदर्श संपूर्ण भारताने स्वीकारायला हवा. केंद्र सरकार शाश्वत विकासासाठी वचनबद्ध असून, अशा उपक्रमांना अधिक पाठबळ दिले जाईल.खोनोमा हे संपूर्ण देशासाठी एक प्रेरणादायी उदाहरण आहे. येथे जंगलांचे पुनरुज्जीवन, वन्यजीव संरक्षण आणि पर्यावरणपूरक शेती मोठ्या प्रमाणावर राबविली जाते. तसेच, या गावाचा ऐतिहासिक वारसा देखील अभिमानास्पद आहे. मी भारतातील प्रत्येक गावाला खोनोमाच्या या अपूर्व प्रवासातून प्रेरणा घेण्याचे आवाहन करते.”
